Vetplanten

Of het nu in de Mexicaanse hooglanden is of in de halfwoestijn van Zuid-Afrika : vetplanten voelen zich thuis in de droogste en warmste streken op aarde. Ze zijn optimaal aangepast aan de extreme omstandigheden in die gebieden. Vetplanten kunnen water opslaan in hun wortels en bladeren en zijn dus probleemloos bestand tegen langere periodes van droogte. De naam is hier trouwens van afgeleid : het Latijnse woord ‘suculentus’ betekent ‘rijk aan sap’. De exotische planten zijn dan ook heel gemakkelijk in onderhoud en heel geschikt als je regelmatig op reis gaat of nog op zoek bent naar je groene vingers.

Er bestaan in totaal meer dan 100 soorten vetplanten. Daarom is het niet zo eenvoudig om de geschikte plant uit te kiezen. Afhankelijk van de wateropslag kunnen de vetplanten in drie groepen worden onderverdeeld : bladvetplanten, stengelvetplanten en wortelvetplanten. De populaire echeveria is een voorbeeld van een bladvetplant. Stengelvetplanten zijn voornamelijk leden van de cactusgroep, omdat ook planten met stekels deel uitmaken van de vetplanten. Wortelvetplanten overleven in hun droge land van herkomst dankzij hun bijzonder dikke wortels. Hoewel ze veel minder vaak voorkomen dan de andere twee groepen, is vooral de zebraplant (haworthia) heel gekend.

Net zoals in hun land van afkomst geven de meeste vetplanten de voorkeur aan een warme locatie binnenshuis met direct zonlicht. Omdat het licht op de vensterbank meestal vanaf één kant op de vetplant schijnt en de plant naar het licht groeit, is het zinvol om de bloempot regelmatig te draaien. Zo krijg je een compacte en mooie vetplant. Als de standplaats niet ideaal is, zal de plant onnatuurlijk langwerpige scheuten krijgen. Dan moet je op zoek naar een nieuwe plek voor je vetplant.

Naast warmte en zon genieten de kleine plantjes ook van frisse lucht. Daarom voelen bijna alle soorten vetplanten zich in de zomer bijzonder comfortabel op het balkon of terras. Bij bloeiende soorten hebben de koelere nachttemperaturen zelfs een stimulerend effect op de bloemvorming.

Je kan bijna overal vetplanten aanplanten : in een mini-terrarium, op rotsen of op de klassieke manier in een pot. De kleine planten zijn echte blikvangers en zijn ook ideaal voor zelfgemaakte geschenken.

In de droge regio’s waar de vetplanten oorspronkelijk vandaan komen, is er één ding waar ze absoluut nooit mee te maken hebben : te veel water. Wateroverlast is dus meestal het grootste probleem voor exotische planten. Als hun wortels te lang in het koele water staan, gaan ze beschimmelen en sterven ze af. Om dit te vermijden en jarenlang van je planten te kunnen genieten, kan je er tijdens de aanplanting al voor zorgen dat het water goed kan weglopen. Plaats op de bodem van de pot een laag puimsteenkorrels, kiezels of hydrokorrels. Idealiter is de pot voorzien van een of meerdere drainagegaten zodat het overtollige water snel wegvloeit en je het overtollige water in de onderzetter gemakkelijk kan weggieten. Kies vervolgens een goed doorlatende potgrond voor cactussen en vetplanten.

De verschillende bladvormen en kleuren van de vetplanten komen in groepen goed tot hun recht. Omdat de planten onderling compatibel zijn, is er niets mis met een grote pot waarin verschillende soorten vetplanten zijn aangeplant. Het is alleen belangrijk dat ze dezelfde eisen stellen aan de locatie en het onderhoud.

Door hun hoge wateropslagcapaciteit hoef je je vetplanten niet vaak water te geven. Te veel vocht is eigenlijk schadelijker voor de planten dan wanneer je de planten vergeet water te geven. Hoe vaak je moet begieten, hangt van de standplaats en de grootte van de vetplant af. Kleinere exoten hebben nog geen goed ontwikkelde wortels en hebben daarom meer water nodig. Om permanent vocht te voorkomen, mogen vetplanten enkel water krijgen als de bovenste laag aarde in de pot goed is opgedroogd. Sommige bladvetplanten worden bruin als ze water krijgen. Idealiter wordt het water direct op de grond gegoten en niet over de plant.

Vetplanten zijn geen snelgroeiende planten en verbruiken daarom niet zoveel voedingsstoffen. Een teveel aan voedingsstoffen kan hen zelfs schaden. Iets sneller groeiende soorten die in kleinere potten staan, of grotere vetplanten kijken er echter naar uit om elke twee weken een portie meststof te krijgen. Hiervoor is een aangepaste meststof voor cactussen en vetplanten ideaal. Dergelijk product is perfect afgestemd op de behoeften van vetplanten. Het bevat kalium, een stof die de compacte groei van de planten bevordert. De soorten die minder snel groeien mogen daarentegen om de drie tot vier weken met een lage dosis meststof bemest worden.

Heel wat soorten vetplanten vormen uitlopers. Daardoor is de vermeerdering van vetplanten heel eenvoudig. Snijd de uitlopers heel voorzichtig met een scherp mes af en plant ze vervolgens aan. Na korte tijd zouden er wortels moeten gevormd zijn. Hoewel de uitlopers geen wateroverlast verdragen, mogen de wortels niet uitdrogen. Het is belangrijk dat de potgrond steeds licht vochtig is. Zodra de plant groter is, kan je ze verzorgen zoals de andere vetplanten.

1. Pluk voorzichtig de afzonderlijke bladeren van de moederplant (pluk het complete blad en zorg dat er geen resten aan de moederplant achterblijven). Maak vervolgens een kleine snede op de afgesneden punt van het blad.
2. Plaats de bladeren in een pot gevuld met potgrond. Laat ze daar enkele dagen drogen. De stekken voelen zich het best op een lichtrijke plaats.
3. Geef altijd water wanneer de grond helemaal droog is. Als de potgrond te vochtig is, zullen de bladeren beginnen beschimmelen.
4. Idealiter groeit op elk blad een kleine nieuwe vetplant en vormt deze wortels. Zodra het blad geel en droog wordt, kan je het voorzichtig verwijderen.
5. De plant kan vervolgens in een eigen pot worden aangeplant en krijgt, net als de uitlopers, eerst wat meer water. Als er weer wortels gevormd zijn, wordt de plant verzorgd op dezelfde manier als de moederplant.

Van oktober tot maart houden de meeste vetplanten een winterslaap. Omdat de stofwisseling vertraagt, hebben ze ook niet veel aandacht nodig. Geef de planten alleen voldoende water zodat de potgrond niet volledig uitdroogt. Je hoeft je vetplanten in de winter niet extra te voeden. Of de exoten echt tot rust kunnen komen, hangt ook af van hun standplaats. Ze voelen zich het best op een lichtrijke en koele plaats. Een temperatuur van 5 tot 10°C is voor de meeste soorten optimaal.

Planten maken het niet alleen binnen gezellig, maar ook in de tuin en op het balkon. Tijdens de zomermaanden werkt dit zonder probleem - de exotische planten genieten zelfs van de frisse lucht. Wanneer de temperaturen echter onder de 15°C zakken, dan haal je de planten best weer naar binnen. Anders zullen de meeste soorten beschadigd raken. Als je ook tijdens de koude maanden buiten de vetplanten niet wilt missen, kan je kiezen voor winterharde soorten. Deze omvatten bijvoorbeeld de vijgcactus of sommige yucca-soorten. In de herfst en winter staan de planten ideaal op een plekje beschut tegen de regen. Ze kunnen goed overweg met onze vriestemperaturen, maar vocht is een groot gevaar voor heel wat vetplanten, vooral tijdens de koude maanden. De sedumplant is echter een voorbeeld van een vetplant die zich het hele jaar door prettig voelt in de tuin, ook zonder overkapping.

Veel vetplanten kunnen in de zomer bloeien. Hiervoor hebben ze wel vooraf de juiste verzorging nodig. In het voorjaar en de zomer moeten ze voldoende voeding krijgen en op een lichtrijke plaats staan, omdat ze ook licht nodig hebben voor de bloemvorming. Vooral de winterrust is belangrijk, wanneer de temperaturen beduidend lager zijn dan normaal. De daaropvolgende warmte in het voorjaar kan dan knoppen vormen. Als je geluk hebt en je vetplant echt bloeit, heeft de plant iets meer water en meststof nodig dan normaal. Je kan de uitgedroogde bloemen gewoon aan de plant laten zitten - ze vallen vanzelf af na verloop van tijd.

Vetplanten zijn heel robuuste planten maar kunnen soms aangetast worden door ziekten. In veel gevallen is de oorzaak ‘te veel vocht’ want dat kan leiden tot een schimmelaantasting. Een schimmelziekte herken je bijvoorbeeld aan een wit laagje of modderige bladeren. Meestal zijn de vetplanten dan helaas niet meer te redden.

Daarnaast genieten niet alleen wij van de mooie exotische planten, maar ook insecten zoals wolluizen. Alsof dat nog niet genoeg is, zijn ze ook nog meesters in onderduiken. Ze zitten vaak verscholen tussen de dicht op elkaar staande bladeren en beschadigen de plant met plakkerige uitscheidingen. Als de verwarming in de winter aan staat, vormen spintmijten een echt probleem bij kamerplanten - ze houden ook niet op bij vetplanten. Bij alle ziekten en plagen is het belangrijk dat de aangetaste vetplanten zo snel mogelijk van de andere planten worden gescheiden. Pas dan wordt het probleem aangepakt.