Bromelia

Heb je er ooit al eens aan gedacht om een ananasplant als kamerplant te houden? Het klinkt misschien absurd, maar toch is het realistisch : de ananas behoort namelijk tot dezelfde familie als de Bromelia, een van de populairste kamerplanten.

De bromelia-familie (Bromeliaceae) is afkomstig uit de Zuid-Amerikaanse tropen en bestaat uit bijna 3.000 verschillende soorten. De bekendste is ongetwijfeld de ananas (Ananas comosus). Net daarom wordt de Bromelia-familie ook vaak de ananas-familie genoemd.

Bromelia's kan je meestal terugvinden in tropische regenwouden en in bergachtige streken. Omdat meestal maar weinig zonlicht de bosbodem bereikt, hebben heel wat bromelia's zich ontwikkeld tot zogenaamde "epifyten". Dit betekent dat de planten niet per sé aarde nodig hebben om te groeien, maar dat ze zich ook op hun gemak voelen op stenen, rotsen of in oksels van boomtakken. De wortels van de plant dienen dan ook om zich aan de verschillende ondergronden vast te hechten en daar in te wortelen. 

Maar hoe nemen epifytische bromeliasoorten dan voedingsstoffen en water op? Dit gebeurt via de trichomen (schubben) die zich bevinden op de bladeren. Met behulp van dit zuigsysteem nemen bromelia's alle voedingsstoffen en al het water op dat ze nodig hebben. Sommige bromeliasoorten vormen met hun bladeren een soort "trechter" waarmee ze regenwater kunnen opvangen.

Bromelia's staan vooral bekend om hun opvallende verschijning. Uit het midden van het groene bladrozet groeien kleurrijke schutbladen. Deze worden vaak verward met de bloembladen van de plant. Eigenlijk dienen deze schutbladen enkel als omlijsting van de bloemstengel waarop de eigenlijke bromeliabloemen zich bevinden. De bloemen zelf zijn eerder onopvallend en klein.

Hoe lang bloeien Bromelia's?

Ook al bloeit een bromelia maar één keer, toch vormt de bloei een echt hoogtepunt. De bloei duurt namelijk 3 tot 6 maanden! Eenmaal de plant is uitgebloeid, zal ze langzaam aan afsterven.

Wat moet je doen als je Bromelia is uitgebloeid?

Na de bloei hoef je je Bromelia helemaal niet weg te gooien. Meestal zal de plant zelf voor nakomelingen zorgen door nieuwe zijscheuten en uitlopers te ontwikkelen. Deze mag je niet meteen van de moederplant scheiden. Eerst moet je je Bromelia zoals gewoonlijk blijven water geven en bemesten. Zodra de nieuwe scheuten ongeveer half zo groot zijn als de moederplant, kan je ze verwijderen en in een nieuwe pot aanplanten. Zo kan je binnenkort genieten van een nieuwe Bromelia!

De kleurrijke Bromelia's sieren niet alleen bossen en woestijnen van tropische gebieden - in onze contreien vind je ze ook vaak terug als kamerplant. Er zijn talloze geslachten binnen de Bromelia-familie die ideaal zijn als kantoorplant of plant in de woonkamer. Deze extreem robuuste soorten zijn heel onderhoudsvriendelijk en hebben geen probleem met warme kamertemperaturen en moeilijke lichtomstandigheden.

De populaire Guzmania bijvoorbeeld heeft prachtige felroze, gele, rode of oranje schutbladeren. Ook de kokerbromelia (Aechmea fasciata) is een onderhoudsvriendelijke kandidaat voor je indoor jungle. Deze plant maakt indruk met haar zilverkleurige trechterbladeren en roze schutbladeren en bloemen. Ook de Vriesea-hybriden, die tot 70 cm hoog kunnen worden, zorgen voor kleur. De veelal gele tot roodachtige schutbladeren doen denken aan een vlammend zwaard.

Een echt hoogtepunt zijn de Tillandsia's of luchtplanten. Heel wat Bromelia-soorten die tot de groep van de groene Tillandsia's behoren, leven epifytisch en kunnen daarom zelfs zonder potgrond binnenshuis worden gekweekt. De blauwe Tillandsia (Tillandsia cyanea) heeft bijvoorbeeld mooie, roze schutbladeren die paarse bloemen sieren.

Door de tropische en subtropische afkomst heeft de Bromelia een warm, lichtrijk plekje met voldoende luchtvochtigheid nodig. Tijdens de warme middaguren is een lichtrijke plek zonder direct zonlicht (vb. vensterbank) heel geschikt. Een kamertemperatuur van 20 tot 22°C is ideaal. Hoe meer licht je Bromelia krijgt, hoe intenser de kleur van de schutbladeren en bloemen zal zijn. Om de luchtvochtigheid te verhogen, kan je de plant regelmatig met kalkvrij water besproeien. Doordat Bromelia's van vochtige lucht houden, kan je de planten ook in de badkamer plaatsen. Tijdens de zomermaanden kan je je plant in de tuin zetten om haar te laten genieten van het mooie weer.

Als je een terrestrische Bromelia hebt gekocht die in de bodem groeit, kan je die aanplanten in een pot met een universele potgrond. Omdat heel wat Bromelia's van nature epifyten zijn en slechts in beperkte mate wortels ontwikkelen, kan je ze ook in een aangepast substraat voor orchideeën planten. Een dergelijke luchtdoorlatende potgrond biedt een optimale, luchtige structuur voor de epifytische Bromelia's. 

Als je niet veel tijd / zin hebt om je plant te verzorgen, dan kan je je Bromelia in een zogenaamde semi-cultuur aanplanten. Daarbij wordt de plant volledig in een substraat van korrels geplaatst. In tegenstelling tot hydrocultuur wordt de kluit echter vastgehouden met potgrond. Zo kan je de plant gemakkelijker overplanten vanuit gewone potgrond.

Vul hiervoor een grote glazen pot of vaas met puimsteenkorrels. De beigekleurige korrels zorgen voor een mooi resultaat in doorzichtige potten. Plaats je Bromelia en voeg meer korrels toe om de plant te stabiliseren. Bromelia-soorten die tot de Tillandsia-familie behoren hebben geen substraat nodig en kunnen daarom als pure luchtplant worden gehouden.

Vooral in de zomer is het heel belangrijk dat je Bromelia voldoende water krijgt. In hun land van oosprong (regenwoud) absorberen veel Bromelia's regenwater met behulp van hun trechterbladeren. In tegenstelling tot andere planten houden Bromelia's van het water dat van bovenaf over de bladeren loopt. Vul de trechterbladeren met warm, kalkvrij leidingwater of regenwater. Ten laatste na 4 weken moeten het overgebleven water weggegoten en vervangen worden. Tijdens de winter moet je spaarzaam water geven.

Als je Bromelia in potgrond groeit, is het belangrijk dat de wortelkluit niet uitdroogt. Tegelijkertijd is de plant heel gevoelig voor wateroverlast. Zorg er dus voor dat je de plant slechts matig water geeft. Ook hier kan je je Bromelia van bovenaf water geven zodat de bladeren eveneens bevochtigd worden. In de winter kan je het aantal gietbeurten tot een minimum beperken.

De tropische plant houdt bovendien van een hoge luchtvochtigheid. Besproei je Bromelia nu en dan met kalkvrij water. Bromelia's zonder substraat hoeven 2 tot 3 maal per week bevochtigd te worden met een spuitfles.

Tijdens de groeifase in de zomermaanden heeft je Bromelia voedingsstoffen nodig om mooie bladrozetten en bladeren te ontwikkelen. Voeg van maart tot augustus om de twee weken een portie vloeibare meststof toe aan het gietwater. Die zorgt voor gezonde bladeren en bevordert de ontwikkeling van bloemen. 

De onderhoudsvriendelijke ananasplant hoeft normaliter zelden verpot te worden. Als de pot echter al compleet doorworteld is of als de plant te groot geworden is, is het tijd om te verpotten. Gebruik daarbij duurzame puimsteenkorrels, een speciaal substraat voor orchideeën of een kwalitatieve doorlatende potgrond die je vermengt met puimsteenkorrels. Aangezien Bromelia's eerder zwaar zijn, raden we je aan om ze in een stabiele, zware bak uit klei of keramiek aan te planten zodat ze een stevige basis hebben.

De eenvoudigste manier om Bromelia's te vermeerderen, is door middel van stekken. Deze stek zal zich vanzelf ontwikkelen eens de plant is uitgebloeid. Wacht tot de stek ongeveer half zo groot is als de moederplant. Als de stek al "trechters" heeft gevormd, moet je deze met water opvullen zodat de jonge planten genoeg water ter beschikking hebben. Om je Bromelia te vermeerderen, kan je de stek ofwel afbreken ofwel met een scherp, schoongemaakt mes afsnijden. De jonge plant kan je vervolgens in een eigen pot aanplanten, want die heeft ondertussen zelf wortels ontwikkeld. Gebruik bij voorkeur een potgrond voor orchideeën. Om de groei van de jonge plantjes te bevorderen, kan je een transparante zak over de plant leggen. Dit verhoogt de luchtvochtigheid en heeft een positief effect op de kamerplant. 

Een extra tip om de plant snel te doen bloeien : plaats enkele appels naast je Bromelia of plaats je Bromelia samen met appels onder een glazen stolp. Het rijpingsgas ethyleen, dat de appels afgeven, bevordert namelijk de ontwikkeling van de bloemen.

Zelfs onderhoudsvriendelijke tropische planten zijn niet immuun voor plagen of mogelijke ziekten. Als de bladpunten bruinkleuren, wordt de plant vermoedelijk blootgesteld aan droge lucht of een te warme omgeving. Snijd de bruine plekken gewoon uit de bladeren. Door de plant op een nieuwe plek te plaatsen, voldoende luchtvochtigheid te voorzien en correct te verzorgen, zal ze er snel terug bovenop komen.

Vooral epifytische Bromelia's worden vaak aangetast door bladluizen, wolluizen, wortelluizen en schildluizen. Om verdere verspreiding naar naburige planten te vermijden, moet je de aangetaste planten verplaatsen. Vervolgens kan je de planten behandelen met een geschikt product.

Meer tips rond de bestrijding van bladluizen vind je in ons artikel.